Heta marandu ohechaukáva oĩ hetave dengue káso rehegua ñande retãme. Vigilancia Salud rehegua he’i ko’ã mbohapy arapokõindy ohasa va’ekue ojetopa 167 dengue káso rehegua, 61% oĩva tetãvore Central, Itapúa, Presidente Hayes ha Paraguarí.
Oĩma ñande retãme umi serotipo DEN-1 ha DEN-2. Pe DEN-2 oĩve, 55% ojehechakuaa umi muestra ojeprocesáva.
Chikungunya rehegua, ko’ã mbohapy arapokõindy ohasa va’ekue ojetopa 15 káso Guairá-pe, Central-pe, Alto Paraná-pe, Itapúa-pe, Paraguaýpe, Ñeembucú-pe ha Caazapá-pe.
Avei, 11 tetãvorépe ndojetopái ojeguerekóva káso, umi ha’éva Paraguarí, San Pedro, Canindeyú, Alto Paraguay, Cordillera, Boquerón Amambay, Concepción, Caaguazú, Misiones ha Presidente Hayes.
Ko’ãga peve, ndojetopái zika ñane retãme.
Hasýva tasyópe
Ko’ã mbohapy arapokõindy ohasa va’ekue 65 yvypóra ojeinterna tasyo kuérape ojesospecháva arbovirus rehe. Ko’ãva apytépe, 15 ha’éva dengue rupi ha 2 ha’e chikungunya rupi. Umi hasyvéva orekóva 5 guive 14 ary peve.
Manopyre
Ko 2023-pe omanóma 311 chikungunya rehegua ha 15 dengue rupi.
Oĩ ambue mba’e ikatu ojejapo umi ñati’ũ oĩ sa’ive:
- Ani reheja upérupi umi mba’e ikatu ombyaty y.
- Emombo umi mba’e ndojeipurumo’ãvéima, ikatúva ha’e láta, botella, tapita ha ambue.
- Emoĩ techo guýpe umi mba’e ndojeikatúva oñemombo (aparato doméstico kuéra, neumático umia)
- Reipuru yvyku’i hyku umi florero-pe, ani emoĩ y hyepýpe.
- Emopotĩ umi canaleta kuéra.
- Emoĩ cloro umi piscina-pe.
- Emo’ã umi mba’yru oñembyatýva y oje’u haguã.
- Ehecha ani oñembyaty y umi yvyrarakã yvyramátape.
- Emaña ndaipóripa y oñembyatýva umi plato-pe maceta
- Emopotĩ mba’eryru mymba kuérare (eipuru cepillo ha havõ) guerova ramo pe y.
Ñañangareko hagua ñati’ũ picadura-gui ojehechauka:
- Emoĩ repelente umi mitãpe.
- Eipuru mosquitero tupápe.
Ereko ramo ñandúva ko mba’asy rehegua (akãnundu, tete asy, pire rehegua ñemongu’e terã ambue) eho arã pya’e tasyópe, ikatuhaguãicha ani ombohasyve ha pe virus oñemyasãi.
